Það kannast flest við Borgarlínuna, en það eru færri sem vita nákvæmlega um hvað hún snýst og að hvaða leyti hún verður frábrugðin Strætó. Kópavogspósturinn fékk Atla Björn Levy, forstöðumann verkefnastofu Borgarlínunnar hjá Betri samgöngum, til að svara nokkrum lykilspurningum um verkefnið.
Hvað er Borgarlínan?
Verkefnið hefur mikið breyst frá því menn töluðu upphaflega um léttlest á höfuðborgarsvæðinu.
Í stuttu máli er Borgarlínan hágæða almenningssamgangnakerfi þar sem vagnarnir aka á sér akreinum, hafa forgang á ljósum og koma þannig greiðar leiðar sinnar, óháð annarri umferð. Þannig verður ferðatíminn styttri og áreiðanlegri. Borgarlínuvagnar munu aka á stofnleiðum og ferðirnar verða tíðar, þannig að það er ávallt stutt í næsta vagn. Borgarlínuvagnarnir verða liðskiptir og því lengri en hefðbundnir strætisvagnar og geta tekið allt að 140 farþega. Þeir verða rafknúnir og vistvænir, rýmri að innan en venjulegir strætisvagnar, hafa tröppulausan gólfflöt og tröppulaust aðgengi frá brautarpalli. Þetta verður gríðarlega mikilvæg og góð breyting fyrir blint og sjónskert fólk og fólk með skerta hreyfigetu. Þá verða stöðvar og pallar vandaðar, fargjald er greitt áður en farið er í vagninn og ganga má inn um allar dyr líkt og í lest. Borgarlínan mun einnig tengja enn betur saman sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu.
Hvenær verður Borgarlínan tilbúin til notkunar og hvaða áfangar verða teknir fyrst í gagnið?
Fyrsta lota verður framkvæmd í mörgum mismunandi framkvæmdaverkum. Áætlað er að þeim ljúki árið 2031. Framkvæmdir við sjóvarnir og landfyllingar ganga vel sem er undirbúningur fyrir Fossvogsbrú. þær eru langt komnar á Kársnesi og hefjast Reykjavíkurmegin á næstu dögum.
Brúarsmíðin verður boðin út núna í maí og framkvæmdir við hana munu standa yfir næstu þrjú árin. Líklegt má teljast að á þessu svæði, auk Nauthólsvegar við HR, verði fyrstu áfangarnir sem verktakar skila af sér í rekstur.
Hvenær geta fyrstu farþegarnir farið að taka Borgarlínuna?
Það er ekki okkar hjá Betri samgöngum að svara því, það er þó vert að nefna að Strætó er með einn liðvagn í rekstri. Er fyrsta ferðin mögulega nú þegar orðin að veruleika? En innviðir Borgarlínu, stöðvar, skýli og stórbætt aðgengi mun byggjast upp jafnt og þétt á næstu 15 árum.
Hvernig verður tryggt að Borgarlínan verði raunhæfur valkostur fyrir fólk sem er vant að nota einkabíl?
Sérakreinar og forgangur á ljósum þýðir að Borgarlínuvagnar verða ekki fastir í umferðarteppum á álagstímum. Ferðatími verður þannig áreiðanlegur og í flestum tilfellum styttri með Borgarlínunni en í einkabílnum.
Borgarlínan er umdeild og flestir hafa áhyggjur af því af kostnaði við hana. Er hún of dýr framkvæmd miðað við ávinning?
Allar innviðaframkvæmdir kosta, sérstaklega þegar hugsað er til framtíðar. Innviðir Borgarlínunnar, sérakreinar og stöðvarnar munu einnig nýtast strætó. Gert er ráð fyrir að 130 milljarðar fari í að byggja allar loturnar sex fram til ársins 2040. Ávinningur verður til lengri tíma litið margfalt meiri en kostnaðurinn.
Það er e.t.v. viðeigandi að nefna samgönguáætlun, en til samanburðar þá er áætlað að verja um 909 milljörðum til samgangna til fimmtán ára. Til viðbótar bætast við verkefni sem kunna að verða fjármögnuð með samvinnuverkefnum, s.s. Sundabraut sem ekki er hluti af Samgöngusáttmálanum og Ölfusárbrú.
Væri hugsanlega hagstæðara að efla almenningssamgöngur með því að setja þessa fjármuni í Strætó?
Það er mögulegt að fara þá leið að byggja eingöngu ofan á núverandi kerfi en það væri í mínum huga skammsýni og ekki sú framtíðar heildarlausn sem Borgarlínukerfið býður upp á. Það er staðreynd að almenningssamgöngur munu líða fyrir það ef við ætlum að auka tíðni strætóaksturs án tilkomu sérreina fyrir almenningssamgöngur. Það sem gerist er að það munu bara fleiri vagnar verða fastir í umferð.
Einkabíllinn er það farartæki sem flestir nýta sér og umferðin á álagstímum er alltaf að þyngjast. Mun Borgarlínan ekki þrengja enn meira að einkabílnum?
Verði ekki farið í Borgarlínuna er ljóst að heildarferðatími mun aukast í öllum samgönguferðamátum. Því fleiri sem nota almenningssamgöngur því styttri verður heildarferðatíminn á höfuðborgarsvæðinu og heildartafir okkar í kerfinu minnka. Þetta sýna útreikningar úr samgöngulíkani höfuðborgarsvæðisins. Borgarlínan mun því draga úr umferðartöfum fyrir einkabílinn. Á einhverjum köflum verður þrengt að bílaumferð en heilt yfir mun aukin notkun almenningssamgagna vinna gegn óhjákvæmilega vaxandi umferðarteppum.
Hvernig verður tryggt að Borgarlínan þjóni öllum hverfum jafnt og tryggi aðgengi fyrir alla – þar á meðal hreyfihamlaða og eldri borgara?
Borgarlínunni er ætlað með öflugri þjónustu á stofnleiðum að tengja saman sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðin.Á samgönguásum Borgarlínunnar er fyrirhuguð íbúðauppbygging sem gjörbyltir forsendum hvað varðar farþegagrunn en að 15 árum liðnum þá er áætlað að 70% heimila verði í göngufæri við hátíðnileiðir almenningssamgangna. Við leggjum áherslu á algilda hönnun sem þýðir að þörfum og sjónarmiðum t.d. hreyfihamlaðra og aldraðra er mætt eins og kostur er. Þetta á ekki síst við um aðgengi á og við stöðvar Borgarlínunnar.
Arnarnesvegur er stofnvegaframkvæmd Samgöngusáttmálans
Við uppfærslu Samgöngusáttmálans sem lauk í fyrra voru kostnaðar- og tímaáætlanir framkvæmda endurskoðaðar og gildistíminn lengdur til ársins 2040. Lykil verkefni voru áfram þau sömu, Borgarlínan, stofnvegaframkvæmdir og hjóla- og göngustígar á höfuðborgarsvæðinu. Stofnvegir eru stærsti framkvæmdaliður Samgöngusáttmálans en gert er ráð fyrir að 42% af fjármagni sáttmálans fari í uppbyggingu stofnvega eða 130,7 milljarðar króna.Þremur framkvæmdum er þegar lokið, Arnarnesvegurinn er í framkvæmd og fimm aðrar eru í undirbúningi, þar á með Sæbrautarstokkur og Miklubrautargöng. Vinnu við nýjan Arnarnesveg sem mun tengja saman Rjúpnaveg og Breiðholtsbraut miðar vel. Verkið hófst í ágúst 2023 og snýst um að bæta umferðarflæði, öryggi og aðgengi fyrir gangandi og hjólandi vegfarendur.
Samhliða nýjum Arnarnesvegi munu koma aðskildir göngu- og hjólastígar. Nýju stígarnir eru mikilvægur hlekkur í stofnstígakerfi höfuðborgarsvæðisins þar sem þeir tengja saman stígkerfi Kópavogs um undirgöng við Rjúpnaveg og að stígakerfi Elliðaárdals í Reykjavík. Stígarnir liggja austan nýs Arnarnesvegar að hluta en eru teknir yfir nýjan Arnarnesveg um brú og liggja samhliða nýjum Arnarnesvegi á brú yfir Breiðholtbraut þar sem þeir tengjast stígakerfi Elliðaárdals og um nýja göngu- og hjólabrú á svæði sem kallast Dimma. Þegar framkvæmdum líkur verður hægt að hjóla frá Sala, Kóra- og Lindahverfi Kópavogs eftir stígakerfi Fífuhvammsvegar og Arnarnesvegar, inn í Elliðaárdal og þaðan inn Fossvogsdal á stígakerfi suður með Fossvogi og vestur eftir Ægissíðu. Þveranir við götur eru leystar með brúm og undirgöngum og því má segja að stígar við nýjan Arnarnesveg sé síðasta púslið í að mynda um 16 km hindrunarlausa leið sem liggur þvert í gegnum stóran hluta höfuðborgarsvæðisins.
Tilgangur Betri samgangna er að hrinda í framkvæmd Samgöngusáttmálanum. Vegagerðin er með undirbúning og framkvæmd stórra stofnvegaverkefna á sinni könnu og Arnarnesvegur er unninn í samstarfi við Reykjavíkurborg, Kópavogsbæ, Veitur og Mílu. Áætluð verklok eru haustið 2026.